Peru’da gençliğin isyanı, işçilerin grevi ile buluşuyor

Peru’nun başkenti Lima’da, Eylül boyunca Dina Boluarte yönetimine karşı büyüyen protestolar, Ekim’de ülke geneline yayılarak kitlesel bir halk isyanına dönüştü. Bunun ardından olağanüstü hâl ilan edildi. Özel emeklilik sistemi lehine çıkarılan yasaya tepkiyle başlayan eylemler, yoksul kırsal kesimler ve işsizlerin geniş katılımıyla, yolsuzluk iddiaları, güvenlik krizi ve polis şiddetine karşı Boluarte’nin sağcı yönetimini hedef alan genel bir toplumsal karşıtlığa dönüştü. Eylül ortasında hız kazanan protestolar Ekim’de şiddetlenerek sürdü. Lima’daki Kongre çevresi başta olmak üzere binlerce kişinin katıldığı gösterilerde polisin müdahalesi sonucu bazı göstericiler öldürüldü, çok sayıda kişi yaralandı. Hükümet, yaşanan halk isyanıyla baş edemeyip çözümü olağanüstü hâl ilanında buldu.

Gösterilerin belkemiğini gençler, üniversite öğrencileri, işçiler, ulaşım emekçileri ve çeşitli sendikalar oluşturdu. Lima ve Lima’nın uzantısı gibi olan Callao’daki ulaşım grevi, ekonomik faaliyetin büyük bölümünü neredeyse durdurdu. Gençlerin öncülüğündeki eylemler, ulaşım grevi örneğinde görüldüğü üzere, proleter kesimlerin desteğiyle işçi mücadelesindeki tırmanışı ve ülke genelinde sınıf mücadelesinin yükselişi ile birleşmiş oldu. Grevlerin başlıca taleplerinden biri, organize suç çetelerinin ulaşım emekçilerine dayattığı giderek büyüyen tehdit ortamını ve haraç dalgasını sona erdirecek etkili güvenlik önlemlerinin derhâl hayata geçirilmesiydi. Ancak Boluarte hükümeti bu taleplere, işçilerin üzerine polisi saldırtarak karşılık verdi.

Zaten halk desteğini büyük oranda kaybetmiş olan Boluarte hükümetine duyulan güven, eylemler ile birlikte, şimdiye kadarki en düşük onay seviyesine düşmüştü. Anketler, cumhurbaşkanına yönelik memnuniyetsizliğin yüzde 96’ya ulaştığını gösteriyordu. Gösterilerin temel taleplerinden ve sloganlarından biri Boluarte’nin istifasıydı. Nihayet 10 Ekim 2025’te Kongre, büyüyen halk isyanının ve kitlesel protestoların yarattığı yoğun siyasal baskı altında Boluarte’yi görevden aldı ve yerine geçici Devlet Başkanı olarak José Jerí getirildi. Halk isyanı, yeni bir atak yaparsa, olağanüstü hâl yasaklarını bile çiğneyerek Kongre üzerinde etki yaratmanın ötesine geçebilir ve mevcut toplumsal düzenin sınırlarını sarsabilir.

Bu yazı Gerçek gazetesinin Kasım 2025 tarihli 194. sayısında yayınlanmıştır.