Senegal çalkalanıyor
Senegal, Afrika kıtasında bağımsızlığını kazandıktan sonra darbelerle ve iç savaşlarla sarsılmamış ender ülkelerden birisi. Son iki senedir yaşananlar, bu durumu değiştirecek süreçlerin alttan alta geliştiğini gösteriyor. Muhalefetin güçlü isimlerinden Ousmane Sonko 2021 yılında tecavüz suçlaması ile tutuklandığında yaygın halk eylemleri başlamıştı. Sonko bu suçlamalardan aklandıktan sonra 2022 yılındaki yerel seçimlerde Ziguinchor şehrine belediye başkanı seçildi. 2024 seçimlerinde muhalefet ittifakının başını da Sonko çekiyor. İşte tam da bu sebeple, seçimlerin aday listelerinin tartışılmaya başladığı bu dönemde Sonko’nun tekrar tutuklanması ve 21 yaşından genç biriyle cinsel ilişkiye girme iddiasıyla yargılandığı davada hüküm giymesi, ülkedeki isyan ateşini yeniden harladı. Üniformalı ve sivil polislerin şiddetli müdahalesi sonrası şimdiden en az 30 göstericinin hayatını kaybettiği, yüzlercesinin yaralandığı söyleniyor.
Senegal’de mevcut hükümet, “yolsuzluğa karşı mücadele” şiarıyla seçim kazanan ama iktidarda oldukları dönemde bu yolsuzluk ağının tam ortasına yerleşen liberal bir koalisyon. Eski Fransa sömürgesi olan ve halen Fransa’nın etki alanından çıkamayan ülke, Fransa’ya benzer bir başkanlık sistemi ile yönetiliyor. Anayasaya göre başkanlar en fazla iki dönem görev alabilir; ama yaygın kanıya göre mevcut Başkan Macky Sall bu sınırlamaya aldırmadan üçüncü dönem için de aday olmayı planlıyor. Senegal’deki muhalefet koalisyonuna göre Macky Sall tam da bu nedenle şimdiden en güçlü rakiplerini elemeye başladı. Haziran ayında yaşanan isyanlar ise halkın bu süreci kendi haline bırakmayacağını gösteriyor.
Mevcut hükümet başta Fransa olmak üzere emperyalizm ile yakın ilişkilere sahip. Fransa’nın bölgedeki hakimiyet aracı olan Batı Afrika frankının (Fransız sömürge idaresinden miras kalan para birimi) ülkede kullanılmaya devam edilmesini savunuyor. Aynı zamanda hükümet IMF’den borçlanmaya devam ediyor ve kurumla yakın ilişki halinde. Afrika’da bütünleşmeyi savunan muhalefet ise ülkenin Fransa etkisinden tamamen kurtulmasını savunuyor.
Bu özet bizi muhalefet konusunda yanıltmamalı. Senegal halkı daha önce Macky Sall’ın yolsuzluk karşıtı, sözde halkçı programı ile aldatıldı, muhalefetin bu konuda farklı olup olmayacağını ise bilmiyoruz. Burada önemli olan, halkın “kurumlara güvenerek” pasif bir biçimde siyaseti izlememesi ve aktif bir özne olma konusundaki kararlılığıdır. Türkiye’de Erdoğan’ın son seçimlerde anayasaya aykırı şekilde tekrar aday olmasına karşı düzen muhalefeti tepki göstermezken, Senegal halkının ve de özellikle gençliğinin kararlı tutumu Türkiye’nin emekçi halkına örnek olmalı.
