İşçinin ekonomisi: Kanadalı gıda tekelinin danışmanı Türkiye’ye Tarım Bakanı olursa
“Patates fiyatlarının 6 liraya ulaştığı ve Türkiye’nin patates ithalatına başladığı bir dönemde Tarım Bakanlığı’nın, uluslararası patates tekellerinden McCain Foods’un danışmanı Bekir Pakdemirli’ye verilmesi son derece ilginç bir tercih. Pakdemirli, Turkcell, Albaraka ve BİM şirketlerinde de yöneticilik yapmış bir isim. Yani çiftçinin değil yerli ve yabancı sermayenin dostu.”
Gerçek Gazetesi olarak 10 Temmuz’da “Cumhurpatronluğu kabinesi” başlıklı yazıda yaşanacakları önceden böyle haber veriyorduk. Türkiye, Cumhurpatronluğu rejiminin ilk yılını ciddi bir gıda kriziyle geçiriyor. Gıda krizi çözülmek bir yana derinleşiyor, özellikle patates üretiminde görülen “patates siğili” hastalığı hem çiftçiyi hem de artan fiyatlar dolayısıyla tüketiciyi mağdur etmiş durumda.
Bu krize çözüm bulmak öncelikle Tarım ve Ormancılık bakanı Bekir Pakdemirli’nin görevi. Pakdemirli’nin bulduğu çözümün çiftçiyi değil de Kanadalı gıda tekeli McCain Foods’u sevindirecek nitelikte olması hiç de şaşırtıcı değil. Hastalığın görüldüğü 25 ilde 142 bin dekarlık alanda karantina tedbirleri uygulayarak patates ekimini yasaklayan hükümet hemen ardından Kanadalı gıda tekeli McCain Foods’un ürettiği “tohumluk olmayan, taze veya soğutulmuş” patates ithalatında gümrük vergilerini sıfırladı.
Ziraat Mühendisleri Odası’nın raporuna göre 2000-2018 yılları arasında Türkiye’nin toplam patates ithalatı 72 bin ton iken patates kararnamesi ile 200 bin ton patates ithalatı için yüzde 19,3 oranındaki gümrük vergisi sıfıra indirildi. Türkiye 19 yılda yapılan ithalatın 3 katını bir yılda yapmaya hazırlanıyor, Kanadalı tekel McCain Foods ellerini ovuşturuyor, patates çiftçisi ise çaresizlik içerisinde ellerini göğe açmış bekliyor.
Bu noktaya göz göre göre gelindi. Ziraat Mühendisleri Odası’na göre patates siğili hastalığından korunmak mümkündü. Ancak çiftçi desteklenmediği için patates fiyatları üretim maliyetlerini kurtarmadı. Çiftçiler sertifikasız, ucuz ve riskli tohumlara yöneldi. Böylece halkın beslenmesi için son derece stratejik önemdeki patateste hastalığa davetiye çıkarıldı. Şimdi ithalatı tamamen serbest bırakan hükümet, çiftçinin mağduriyetini gidermek ve gelecekte aynı sorunun yaşanmaması için ciddi bir destek ve planlama paketi açıklamış değil.
Bunun anlamı açık. Bu krizi ve benzerlerini yeniden ve yeniden yaşamaya devam edeceğiz. 20 Nisan’a kadar açıklanan patates kararnamesi ile voliyi vuracak olan uluslararası tekeller, hükümetteki danışmanları aracılığıyla yaratılacak yeni fırsatları değerlendirmek için bekliyor olacaklar.
Bu yazı Gerçek Gazetesi'nin Nisan 2019 tarihli 115. sayısında yayınlanmıştır.
