Renault’da bir işçi çıkartmadan çok daha fazlası: “Uyanın, değişin, değiştirin!”

Aralık ayında Renault fabrikasında bir işçi işten atıldı. Basında haber olmadı. Ama Renault bir süredir bu olayla çalkalanıyor. Levent Turgut. 25 yıl Oyak-Renault fabrikasına hizmet etmiş bir işçi. Fabrikadan birçok ödüller almış. Fabrika yönetimi tarafından da el üstünde tutulan, parmakla gösterilen bir kişi. Kimseyle bir sorunu yok. Neden işten atılmış olabilir ki? Binlerce işçinin çalıştığı fabrikada hemen hemen tüm işçiler tarafından tanınıyor ve çok seviliyor. Liderlik özelliklerine sahip, herkesin derdini dinleyen, sözü de dinlenen birisi… Türk Metal’i bilenler Türk Metal’li fabrikada çalışmış olanlar sanırım anlamaya başlıyordur. 

Renault’daki son sendika seçimlerinde mevcut yapıya muhalif işçilerin başkan adayı oluyor. Seçimi mevcut yapı kazanıyor ama düşüncelerini ve eleştirilerini söylemeye, fabrikadaki işçilerin duygularına tercüman olmaya devam ediyor. Kendisine beyaz yakaya geçmesi için teklifte bulunuyorlar. Kesinlikle kabul etmiyor. İşyerinde ve sendikada yanlış giden şeyleri düzeltmeye kararlı. Ona güvenen insanları yüz üstü bırakmak istemiyor. MESS sözleşmesi süreci devam ederken, Türk Metal göstermelik eylemlere başlıyor, gelenek olduğu üzere sendika yöneticilerine konfetiler patlatılan yalakalık törenleri tertipleniyor. Levent Turgut “değişim şart” diyerek bir kez daha öne çıkıyor: “Uyanın, değişin, değiştirin!” Bir hafta sonra bir SMS ile “aidiyet duygusunu yitirdiği” gerekçesi ile işten çıkartılıyor. 

Türk Metal’i bilenler ve Türk Metal’li fabrikada çalışmış olanlar artık “çok bile kalmış” diyorlardır. Bilmeyenler ve tanımayanlar ise hâlâ “sendika ve patron karşıt taraflar değil mi” neden sendikayı eleştirdiği için patron yaptırım uyguluyor diye soracaktır. Sormalıdır da! Cevabını bilenler de sormalıdır. Kimse bu düzene alışmamalıdır. Sormalıdır. Sorgulamalıdır. Levent Turgut atıldıktan sonraki bir paylaşımında soruyor: “Eğer beni işten çıkaran insan kaynakları ise sendika onlardan hesap sormalıydı. Ya da beni işten çıkaran sendikaysa insan kaynakları hadi ordan demeliydi. İkisi de olmadı. Sizce suçlu kim?”

43 yıl geriye gidelim! Evet! Suçluyu orada bulacağız. 12 Eylül 1980’de darbe olur. Bu darbe darbeci general Kenan Evren’in sözleriyle güya “kaybolan devlet düzenini yeniden tesis etmek üçün” yapılmıştır. Gerçekte ise 12 Eylül’ün anlamını dönemin Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Başkanı Halit Narin söylemiştir: “Şimdiye kadar hep işçiler güldü, artık biz güleceğiz!” 1980’den önce DİSK ve Maden-İş vardır. Bu sendika Kavel’de grev hakkını fiili “yasadışı” grevle kazanmıştır! Grev hakkını yasalara bileğinin gücüyle kazanarak yazdırmıştır. Bu sendikanın efsane lideri Kemal Türkler vardır. Maden-İş’te grevlerde, direnişlerde işçinin sevgisini ve güvenini kazanan işçilerden oluşan sendika kadroları ve yöneticileri vardır. Maden-İş “DGM’yi ezdik sıra MESS’te” diyerek ekmek ve hürriyet mücadelesine öncülük etmiş işçiyi güldürmüştür. 

1980 öncesinde Türk Metal’in esamesi okunmamaktadır. Fabrikalarda yapılan referandumlarda ezilir. Türk Metal, sadece Kırıkkale’de, MKE’de vardır.  12 Eylül’den sonra DİSK ve Maden-İş kapatılır. Generaller, Halit Narinler, Vehbi Koçlar, Sakıp Sabancılar Türk Metal’i de yanlarına alıp Türkiye’nin en stratejik işkolunda bugün hâkim olan düzeni kurarlar. Öncü işçiler el üstünde tutulmaz elenir. İşçi temsilciliği mafyatik bir yapıya bürünür. Sendika binlerce işçinin çalıştığı fabrikalarda patronlara taşeron insan kaynakları hizmeti veren bir yapı haline gelir. Bu hizmet sakıncalı işçilerin işten at(tır)ılmasını da kapsamaktadır elbette.  Örneğin 1980 öncesinde “kız istemeye giderken hatırı sayılır bir koz olan Renault işçisi olmak” bugün asgari ücret seviyesinde ömür çürütmektir. 12 Eylül’le birlikte kurulan bu düzen işçiyi ağlatmakta patronu güldürmektedir.

2015’te metalde esen fiili grev ve işgal fırtınası bu düzeni derinden sarsmıştı. O fırtınanın arka planında Türk Metal’e isyan bayrağını çekerek Maden-İş’in bugün devamı olan DİSK Birleşik Metal’e geçişlerin olduğu Bosch fabrikası ile MESS sürecinde Türk Metal sözleşmeye imza atarken Birleşik Metal’in greve çıkması, grev yasaklanmasına rağmen kazanımlar elde etmesi vardı. Fırtınayı kopartan ise Renault olmuştu. Şimdi bir kez daha MESS sürecindeyiz. Grev ufukta belirdi. Maden-İş’in mirasçıları grev komiteleri kurup, grev eğitimleri yapıyor. Her fabrika Kavel olacak diyerek grev yasağına meydan okuyor. Türk Metal ise konfeti patlatıyor. İşçiyi çatal bıçakla oyalamaya çalışıyor. Ama nafile, fabrikalar patlamaya hazır barut fıçısı gibi… Birleşik Metal’in grevci fabrikaları ateşse Türk Metal’in örgütlü olduğu Renault gibi fabrikalar ise barut gibidir. Patronların ve sendika ağalarının korkusu ikisi bir araya gelmesin diyedir. Ama nafile Levent Turgut’lar bitmez, işçinin birliği ve mücadelesi engellenemez! Metal işçisi ayrı gayrı demeden birleştiğinde, grev hakkını grevle kazandığında sadece MESS’i değil, sefaleti dayatan 12 Eylül düzenini de ezip geçecektir. Ve o zaman hep birlikte şöyle diyeceğiz: “Şimdiye kadar hep patronlar güldü artık gülme sırası bizde!”

Bu yazı Gerçek gazetesinin Ocak 2024 tarihli 172. sayısında yayınlanmıştır.