Borsalarda kıyamet atmosferi
New York Menkul Kıymetler Borsası Çarşamba gününün büyük bölümünü faaliyetine ara vererek geçirdi. Resmi açıklama bir teknik hata olduğu. Ama şom ağızlı bazı yorumcular bu “teknik hata”nın tam da bu günlere rast gelmesini kuşkuyla, biraz da alayla karşılayabilirler.
Ne günler! Yunanistan halkı başını bir kaldırdı, borsaları baş aşağı düşürdü! Yunanistan’ın referandumun sonucunda avrodan, hatta Avrupa Birliği’nden (AB) çıkmak zorunda kalacağı korkusu yetmedi, süreç oraya giderken Yunan bankalarının açılmasıyla halkın bankalara hücum ederek paralarını çekmeye çalışması sonucunda bankaların çökmesi ihtimali, avro bölgesinde ve AB’de bir çöküntü atmosferi yaratıyor.
Ama herkesin gözü önünde yaşanan bu felaket, dünya borsalarındaki belirsizlik ve sarsıntı üzerindeki etkisini bir başka çok önemli faktörle paylaşıyor. Yükselen dev, dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin, bugüne kadar yüksek büyüme hızı ile dünya ekonomisinin bütünüyle bataklık haline gelmesinin önünde bir engel olmuştu. Ama bu hafta Çin’de borsalar baş aşağı gitmeye başladı. Çin’in borsaları bir hafta içinde değerinin yarısına yakınını yitirmiş durumda. Bunun mutlak rakam olarak dile getirilmesi, insanın dudaklarını uçuklatabilir. Çin’in menkul kıymet borsalarında son hafta içinde silinen değer 3,2 trilyon dolar tutarında. Rakamı dikkatli okumanızı tavsiye ederiz. 3,2 trilyon, milyar falan değil. Bu miktar neredeyse dünyanın en büyük 4. ekonomisi olan Almanya’nın gayri safi yurtiçi hasılasına eşit!
Çin’deki düşüş, dün tam da New York Borsası “teknik hata” dolayısıyla saatlerce durduğu gün, Asya’nın en önemli borsalarından Hong Kong’a da sıçradı. Hem Şanghay, hem de Hong Kong borsaları yüzde 6 gibi çok ciddi bir oranda geriledi. Bunlardan saatler sonra açılan New York Borsası’nda, ne tesadüftür ki; bir “teknik hata” alım satımları engellemiş oldu!
Kapitalist dünya ekonomisinin içinden geçmekte olduğu depresyonun kontrolden çıkmasını engelleyen ana faktörlerden biri Çin ekonomisinin en düşük büyüme hızında yılda yüzde 7 büyümesiydi. Çin’in sorunları önce bir gayrimenkul balonu olarak başladı. Orada fiyatlar hızla gerilemeye başlayınca para borsaya kaçtı. Bu sefer orada bir balon oluştu. Şimdi borsa balonu da patlayınca bakalım Çin ekonomisi nasıl etkilenecek?
Çin ve Yunanistan. Birbirine hiç benzemeyen iki ülke. Ama bir ortak mesele var: kapitalizmin krizinin yükünü emekçiler sırtlıyor. Yunanistan zaten biliniyor. Kapitalizmin krizi bu ülkede düpedüz işçi, emekçi ve gençlerin sırtına devrildi. Çin’de de işçi ve köylülerin ne koşullarda yaşadığı biliniyor. Ama şimdi küçük burjuvazi de topun ağzında. Finans kapitalin yerleşik düzen olduğu ülkelerde borsaya genellikle büyük şirketler hâkimdir. “Küçük yatırımcı” denen katman çok düşük bir ağırlığa sahiptir. Çin’de tersi geçerli. Küçük burjuva veya proletaryanın üst düzey katmanları varlarını yoklarını borsaya yatırınca, borsa sermaye değerinin yüzde 80’i küçük yatırımcıdan gelmiş oluyor. Şimdi paraları buharlaşacak olan da onlar!
