Çizgilerle devrimci yaşam

Yeni Başlayanlar İçin Marx, Yeni Başlayanlar İçin Kapital ve Çizgilerle Komünist Manifesto’dan sonra Tarık Ali’nin yazdığı, Phil Evans’ın çizdiği Yeni Başlayanlar İçin Troçki de solun çizgili sahasına dahil oldu.

Yeni Başlayanlar İçin Marx, Yeni Başlayanlar İçin Kapital ve Çizgilerle Komünist Manifesto’dan sonra Tarık Ali’nin yazdığı, Phil Evans’ın çizdiği Yeni Başlayanlar İçin Troçki de solun çizgili sahasına dahil oldu. Solun çizgiyle tanışması, ilk defa 1991’de yayımlanan DOS for Dummies’le başlayan ‘Yeni Başlayanlar İçin’ yönteminin solla tanışması, en az bir bilgisayar işletim sistemi kadar çok kavrama sahip sol düşüncenin kolay anlaşılması için bir fırsat. Artık bu yayınlar sayesinde, Marksizmle tanışan gençler Georges Politzer’in çarpık bir Marksizm anlatısına sahip Felsefe’nin İlkeleri kitaplarına mahkum olmayacak.

Marksizmin teorik dünyasını anlayabilmek için kavramlar dünyasına dalanlar, Marksizmin pratik yürütücülerinin yarattığı tarihi anlamak için de bir o kadar çaba harcıyorlar. Çünkü bu tarih de bir o kadar karışık. Gençliğinde Kautsky'den çok etkilenen Lenin'in Dönek Kautsky kitabını yazmasından tutun, devrimden sonraki Çin'in SSCB'yi en büyük düşman olarak bellemesine kadar birçok süreç, kitaptaki Marksizmin politik sahada ne kadar çok farklı yorumlanışı olduğunu gözler önüne seriyor. Ancak bu tarihsel süreçlerden en çok tartışılanı kuşkusuz Troçki'nin 1924'ten sonra başlayan partideki yeniden şekillenmeyle birlikte, partiden ve ülkeden kovulması ve sonrasında yaşananlar.

Tarık Ali, Troçki kitabının önsözünde ünlü devrimciyi şöyle tanıtıyor: "Leon Troçki, 20. yüzyılın büyük trajik figürlerinden biri olma özelliğini koruyor. Onun hayatı 20 Ağustos 1940'ta Stalinist bir celladın baltalarıyla erken sona ermişti. Troçki, iç görüleri nedeniyle düşmanlarının bile hayranlığını üstüne çekmiş devrimci bir siyasetçi; kalabalık bir kitleyi gözyaşlarına boğarak harekete geçirebilecek yetenekte güçlü bir hatip; edebi yeteneklerinden dolayı eserleri asla göz ardı edilemeyecek kadar iyi bir tarihçi; gelişen olayları yorumlayıp geleceği bir Eski Ahit peygamberinin tutkusuyla öngörmekte mahir bir siyasal analistti."

Devrimci bir yaşam

Kitap yaygın önyargıları yıkmak için "Troçki, Lenin'e en yakın devrimciydi. Lenin onu ‘partinin en yetenekli insanı' diye nitelendirmişti" cümlesiyle açılıyor. Sonrasında ise çocukluktan başlayarak mizahi çizgilerin desteklediği kısa metinlerle Troçki'nin hayatı anlatılıyor. Gençliğinde Narodnik'leri savunmasından, edebiyata olan tutkusuna, Marksist cepheye geçtikten sonraki Lenin eleştirilerinden, ‘Sürekli Devrim' kuramını ortaya atmasına ve 1905 devriminde St. Petersburg Sovyeti'nin başkanlığını yapmasından, nihayet 1917'de Bolşevik partiye katılmasına kadar hayatı çizgilerin yanında Troçki'yi yeren ve öven alıntılarla okuyucuya aktarılıyor.

Kitabın en fazla anlattığı dönem, doğal olarak Ekim Devrimi'yle başlayan ve Troçki'nin sürgünüyle sona eren dönem. Bu dönem aktarılırken sadece Troçki'nin değil, Kamenev, Zinovyev, Stalin gibi karakterlerin de devrimdeki ‘yeri' gösteriliyor. Kamenev'in burjuva basına ayaklanma ihbarı yapması, Brest Litovsk anlaşması sırasında yaşanan tartışmalar gibi bilinen olaylar da konu ediniliyor. Bundan dolayı sadece Troçki'yi değil Ekim Devrimi'ni öğrenmek isteyenler için de öğretici bir kitap Yeni Başlayanlar İçin Troçki.

Lenin'in Stalin'e atfen dile getirdiği "Bu aşçı ancak acı yemekler pişirebilir!" sözleriyle açılan ‘Stalin'in Yükselişi' bölümü ise süreç içindeki taraflaşmaları ve tartışmaları aktarırken, efsane halini alan "Stalin ile Troçki arasındaki iktidar çatışması" olgusunun gerçeği yansıtmadığını savunuyor. Troçki tarafından yapılan bürokrasi tahlili açıklanarak, Sol Muhalefet'in kuruluşu ve bu grubun üyelerinin akıbetleri hatırlatılıyor.

Tek ülkede sosyalizm, 1927 Çin olayları, İspanya Devrimi, Halk Cepheleri gibi o dönemin önemli tartışma başlıkları da kitapta yer alıyor.

Bilinçli hayatın 43 yılı

Ülkesinden sürüldükten sonra birçok ülke değiştirmek zorunda kalan Troçki'nin son durağı Meksika oluyor. SSCB ile ilişkisinin kesilmesinin ardından devrimcilikle ilişkisini kesmeyen Troçki birçok makale ve kitap yayımlıyor. Dördüncü Enternasyonal'i kuruyor. SSCB'nin en tehlikeli düşmanı ilan edilen devrimci, bir GPU ajanı olan Ramon Mercader tarafından öldürülüyor. Bu tehlikeyi önceden görerek yazdığı vasiyetinde Troçki şunları söylüyor: "Bilinçli hayatımın kırk üç yılı boyunca hep devrimci olarak kaldım... Eğer her şeye yeniden başlayacak olsaydım, elbette bazı küçük hatalarımdan sakınmaya çalışırdım, fakat hayatımın ana yönü değişmezdi. Ben bir proleter devrimcisi, bir Marksist, bir diyalektik materyalist ve sonuçta iflah olmaz bir ateist olarak öleceğim."

Kendisi de eski bir Troçkist olan Tarık Ali bu kitabıyla 20. yüzyılda Marksizm adına yaşanan ve yapılanların Troçki'siz anlaşılamayacağını anlatıyor bizlere.

YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN TROÇKİ
Tarık Ali, Phil Evans
Çeviren: Osman Akınhay
Agora Kitaplığı
2010
178 sayfa, 15 TL.