AKP’li yıllar: Patronları güldüren, emekçi halkı süründüren sağlıkta dönüşüm
AKP, 20 yılı aşkın iktidarı boyunca işçilere ve emekçi halka düşman, piyasaya dost pek çok icraat gerçekleştirdi. Elbette sağlık da bundan payını aldı.
Taşeron çalıştırmanın önü açıldı. İktidara geldiğinde sağlıkta istisna olan güvencesiz taşeron çalışma, AKP ile birlikte yaygınlaştı. Kadrolu güvenceli çalışmak hayal oldu.
Sağlık ocağı sistemi kaldırılıp aile hekimliği sistemine geçildi. Sağlık ocağında hizmet ücretsizdi. Sadece doktor ve hemşire çalışmaz; bunun yanı sıra çevre sağlık teknisyeni, hizmetli, şoför vb. beraber ekip halinde çalışırdı. Bu ekip, bölgesini ve insanlarını çok iyi tanır, insanlar da onları iyi tanırdı. Hem tedavi edici hem de hem koruyucu sağlık hizmeti sunarlardı. Aile hekimliği ile beraber hizmet kamu niteliğini kaybetti. Aile hekimi, sözleşmeli oldu; tüm giderlerini (kirasını, hemşire maaşını) kendi cebinden karşılamak zorunda kaldı; çevre sağlık denetimleri ortadan kalktı; bölge dışından da hasta kayıt edilebildiğinden bulunduğu bölgeye hâkimiyeti azaldı. Koruyucu hizmetler ikinci plana itildi, sadece hasta tedavi etmeye odaklanan bir sistem yaratıldı.
Performans (parça başı) ödeme sistemi getirildi. Doktorların sabit maaşı azaldı, esas payı performans ödemesi aldı. Performans hesaplaması, doktorun gördüğü/ameliyat ettiği hasta, istediği tetkik ve tahlil sayısına bağlandı. Nitelik düştü, kamu kaynakları israf edildi, piyasa kazandı, emekçi halk kaybetti.
Muayene olmak ve ilaç almak paralı hale getirildi. Muayene olmak ve ilaç almak için para (katkı payı) ödemek zorunlu oldu. Miktarı yıldan yıla arttı. Sağlık hizmetine ve ilaca erişim zorlaştı.
Özel hastaneler palazlandı. AKP’den önce sayısı çok az olan özel hastaneler, farklı mekanizmalar aracılığıyla (ekstra faturalandırmaya izin verilmesi, kamu hastanelerinin özel hastanelerden hizmet satın alması gibi) kamu kaynaklarının buralara aktarılmasıyla pıtrak gibi çoğaldı. Para vermeden kaliteli sağlık hizmetine ulaşmak çok zorlaştı.
Bu yıkımı durdurmak, sağlık emekçilerinin güvenceli çalışma, emekçi halkın önleyici sağlık hizmetlerine ve ücretsiz, kaliteli sağlık hizmetine erişim hakkı için birlikte mücadele etmekle mümkün olur.
Bu yazı Gerçek gazetesinin Nisan 2023 tarihli 163. sayısında yayınlanmıştır.
