Cenevre 2: Ölü doğan bebek nasıl canlandırılır?

2. Cenevre konferansı Ocak ayının sonunda başladı. İlk görüşmelerden bir sonuç çıkmadı. Suriye'deki iç savaş, silah ve aktörler veriyken, Cenevre 2'nin sadece bir masa sohbeti olarak kayıtlara geçtiğini söylemek abartı olmaz.

Rojava ve İran saha dışında

Her şeyi bir kenara bırakırsak, Ortadoğu'da önemli iki aktörün olmadığı bir “barış” görüşmeleri, Suriye için gerçekçi değildir. Bunlardan birincisi, özerklik yolunda anlamlı bir mesafe kat eden Rojava Kürdistanı’dır. Diğeri ise, Esad rejiminin destekçisi olan İran'dır. Birincisi, Ortadoğu'da mezhep savaşının dışında kalmış tek güçtür. Aynı zamanda, uzunca bir süre Suriye'de 3. seçenek fikrini ayakta tutabilmiştir. Suriye'de Kürt halkının, ulus olmaktan kaynaklı talepleriyle görüşmelere katılmak istemesi kadar meşru bir talep olamaz. İkincisi ise birincisine göre daha az yerli ama bir o kadar da Suriye siyasetinin içindedir. İran, Esad'ın düşmesini bir ölüm kalım meselesi olarak görmektedir. Yani “Esad'sız geçiş” türünden açılımlar, İran'ın canına kast etmek olacaktır. Ayrıca kendisini İran'dan bir parça özerk göstermek isteyen Hizbullah'ın da İran'la kader birliği yaptığı ortadadır. .

Suriye muhalefeti ve yönetimi

Suriye muhalefeti kelimesi, büyük bir siyasi ve askeri yelpazeye denk geliyor. Tarif etmek gerekirse; cephede savaşan İslamcılar ve radikal İslamcılar, ılımlılar, emperyalizm destekçileri, Kürt örgütleri, reform yanlıları, kısacası Esad karşıtı herkes! Türkiye medyasında, Esad karşıtlarının tek bir kelimede, “muhalefet” kavramında tarif edilmesi, aradaki derin farklılıkları bir kenara bırakıyor. Halbuki, Suriye iç savaşına müdahil olmaya çalışan her devletin (Körfez ülkeleri, Türkiye) desteklediği irili ufaklı örgütler var. El Kaide'yle aynı ideolojik doğrultuda; lakin onun tarafından aforoz edilmiş Irak ve Büyük Suriye İslam Devleti (IBSİD)  gibi  örgütler mevcut. Tüm muhalif curcunanın ortasında, Suriye muhalefeti olarak tanıtılan SMDK(Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu)  delegasyonunun, hangi demokratik yöntemlerle seçildiği ise sorulmuyor. Çünkü Washington, Ankara, Brüksel, Doha ve Riyad'ın ya da sadece Washington'un onayını almak, delegasyon olmak için yeterli oluyor.

Velev ki görüşmelerden bir sonuç alındı. SMDK, kendisini tanımayan çoğu silahlı grup varken, bu kararları nasıl uygulatacak? SMDK'nin Cenevre görüşmelerine katılması; ancak reel politikada diş geçiremeyecek kadar güçsüz olması, Suriye yönetiminin elini güçlendiriyor. Cenevre 2'ye katılan muhalefetin taktiksel olarak tek kazanımı, siyasi çözümü isteyen ve bunun için çabalayan bir pozisyona bürünmesidir.

Suriye yönetimi ise muhalefet gibi parçalı değil. Cenevre 2'nin hemen öncesinde işkence fotoğraflarının yayınlanması ve ABD'nin kimyasal silahların imhasını tekrardan gündeme sokması, yönetimi sıkıştırmaya yönelik adımlardı. Suriye yönetiminin, Rusya'nın attığı adımlara da ses çıkartmayarak onayladığını varsayabiliriz. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’un SMDK başkanı Cerba ile görüşmesinde, siyasi çözümün tarafı olarak SMDK'yi işaret etmesi, Rusya'nın zayıf olan düşmanı masada tutmak istemesiyle açıklanabilir.

Cenevre 2'nin gündemi

2. Cenevre'de gündem üç ana başlıkta toplandı. İlki, terörizm; yani El Kaide'nin artan gücü ve bunun durdurulması. İkinci gündem, insani yardım meselesi. Üçüncüsü ve en az konuşulanı ise Esad'sız çözüm arayışları.

Sonuncusunun, yani siyasi çözüm olarak Esad'sız bir geçiş hükümetinin uzun tartışmalara konu olmaması, Cenevre 2'nin ilk turunun en azından dağılmamasında etkili oldu. İlk tur tartışmalarına ise El Kaide damga vurdu. El Kaide'nin, Suriye'nin yanında Irak'ta, hatta en son aşamada Lübnan’da yükselişte olması, kendisi hariç herkesi korkutuyor. Korkunun ecele faydası yok! Dün Esad'ı yakıp yıkan ABD ve Avrupa gazeteleri, Suriye yönetiminin El Kaide'ye karşı kazandığı askeri mücadelelerinden övgüyle bahsediyorlar. Dün, El Kaide'yi Suriye “devrimi”nin bir parçası olarak niteleyen Özgür Suriye Ordusu erimek üzere. Hem de büyük çoğunluğu El Kaide'den gelen saldırılarla.

İkinci turdan ne çıkar?

İlk turda masada olan, ancak hakkında somut bir adım atılamamış olan insani yardımın bölgelere ulaştırılması yine gündeme gelecektir. Bu konuda, acımasız savaş koşullarının yaşandığı Humus öne çıkıyor. İsmi konmadan kısa süreli bir ateşkesin, Humus üzerinde uygulanması bunun için. Bunun yanı sıra, ilk tur görüşmelerde ana gündem olmayan Esad'sız geçiş hükümetini muhalefetin tekrardan masaya getireceğini söylemek için müneccim olmaya gerek yok. Suriye yönetimi, bunu kati olarak reddediyor. 2014'deki seçimleri işaret ediyor.

Cenevre 2 aralıklarla devam edecek. Ama ortada yalın duran gerçek şu: Her iki taraf da ölü doğan bebeği canlandırmaya çalışıyor.

Bu yazı Gerçek Gazetesi'nin Şubat 2014 tarihli 52. sayısında yayınlanmıştır.