Çözüm tüm ücretlere her ay gerçek enflasyon oranında otomatik zam! Eşel mobil şart! Ama nasıl?

Artan hayat pahalılığına karşı en başından itibaren eşel mobil sistemini yani ücretlere her ay gerçek enflasyon oranında zam yapılmasını ve bunun toplu sözleşmelerde ve bireysel sözleşmelerde taban oluşturmasını savunuyoruz. Son dönemde enflasyondaki artış eşel mobil sistemini daha fazla tartışılır hale getirdi. Türk-İş ve Memur-Sen sendikaları bu talebi adını vererek gündeme getirdi. Ayrıca iktidara yakın çevrelerden de eşel mobil sisteminden bahsedenler artmaya başladı. Özellikle de yine yüksek enflasyonun yaşandığı 90’lı yıllara ve Erbakan ve Çiller’in uyguladığı “eşel mobil”e referans veriliyor.

“Eşel mobil” ile “eşek mobil”i karıştırmayın

Burada uyarmamız gerek. 1997 yılında Erbakan ve Çiller’in uyguladığı eşel mobil kamu işçilerine uygulanmış, kamu toplu sözleşmesinin tabanı olarak değil toplu sözleşmenin yerine geçecek şekilde dayatılmıştır. Öncelikle bizim talebimiz “eşel mobil”in tüm işçi ve emekçilere uygulanmasıdır. Ayrıca eşel mobil sürekli olmalıdır. Oysa geçmiş örnekte uygulama 1997-1998 yıllarının tamamını değil 1997 ilk altı ayından sonraki dönemi kapsamıştır. Dolayısıyla da ilk altı aydan sonraki dönemde yapılan zamlar enflasyon oranında kaldığı için toplamda işçilerin reel ücretleri artacağı yerde azalması da söz konusu olabilmiştir. Biz bu yüzden bu uygulamaya en fazla “eşek mobil” deriz.

Zam TÜİK’in güdümlü enflasyonuna değil “gerçek” enflasyona endekslenmeli!

Bugün TÜİK’in resmi enflasyonu ile işçinin çarşıda pazarda karşılaştığı enflasyon arasında uçurum olduğu düşünülürse bir başka sorun daha ortaya çıkmaktadır. Bugün TÜİK’in enflasyon rakamlarına göre “eşel mobil” uygulanırsa bu gerçekte işçilerin ücretlerinin düşmesi anlamına gelir. Bunun adı zam özü gasptır. Gerçek enflasyon oranının belirlenmesi için bağımsız akademik çalışmalar ile sendikaların ve tüketici örgütlerinin koordinasyonu içinde oluşturulacak fiyat denetim komiteleri yetkili kılınmalıdır.    

Bu yazı Gerçek gazetesinin Haziran 2022 tarihli 153. sayısında yayınlanmıştır.