Merak uyandıran soru: AKP kazanınca Cargill niye coştu?

24 Haziran seçimlerinin kazananı kaybedeni kimdi tartışmaları sürerken tüm Türkiye yeni sisteme geçiş uygulamaları için bekleyişe geçti. Ancak hiç beklemeden, seçim sonuçları açıklanır açıklanmaz harekete geçen birileri de vardı: Cargill! Bursa Orhangazi’de bulunan Cargill fabrikası seçimin tamamlanmasının hemen ardından tam kapasite üretime geçti. Bu durum son derece ilginç çünkü Cargill fabrikasının ürettiği nişasta bazlı şekerlerin (NBŞ) kotası düşürülmüştü. Ya da biz öyle biliyorduk. Hatta Cargill patronu, Tek Gıda-İş sendikasına üye olduğu için 14 işçiyi işten atmış gerekçe olarak da NBŞ kotasının düşürülmesini göstermişti. Haliyle Cargill’in bir anda tam kapasiteye geçmesi tartışmaları da beraberinde getirdi.   

Şeker fabrikaları satılırken Amerikan gıda tekeli Cargill’in AKP’ye sunduğu bir rapor çok tartışılmıştı. Sağlığa zararlı ama ucuz NBŞ üreten Cargill’in tüm şeker piyasasını ele geçirmek ve pancar şekerini bitirmek için şeker fabrikalarının satılmasını istediği biliniyordu. Bu durum AKP hükümetinin ciddi şekilde eleştirilmesine neden oldu. Bunun üzerine iktidar temsilcileri iddiaların aksine NBŞ kotasını düşüreceklerini ilan etti. Bekir Bozdağ şöyle diyordu “Biz tam tersini yapacağız tersini. Nişasta bazlı şekerin kotasını daraltan, azaltan adım atacağız inşallah. Merak ediyorum. Bu kotayı azalttığımızda milletin gözünün içine baka baka yalan söyleyenler o zaman hangi açıklamayı yapacaklar, gerçekten merak ediyorum.”

Gerçekten de 7103 sayılı  “Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” adlı torba yasa ile 4634 sayılı Şeker Kanunu’nun 3 maddesi değiştirilmiş ve NBŞ kotası yüzde 10’dan yüzde 5’e düşürülmüştü. Bu kanun meclisten geçti ve 27 Mart 2018 tarihli resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu kanuna göre sene başında 267 bin ton olarak belirlenen NBŞ kotasının yarıya indirilmesi ve ortaya çıkan fazlanın da pancar şekeri kotasına eklenmesi gerekiyordu. Ancak bu hiçbir zaman olmadı!

Çünkü AKP baskıları yatıştırmak için geçirdiği yasaya Cargill için bir açık kapı bırakmıştı. Yasaya eklenen geçici 11. Madde şöyle diyordu: “Bu maddeyi ihdas eden Kanunla 4634 sayılı Kanunda yapılan düzenlemeler uyarınca A ve B kotalarına ilişkin Bakanlar Kurulu kararı ile yönetmelik çıkarılıncaya kadar mevcut düzenlemelerin uygulanmasına devam olunur.” Evet doğru bildiniz! Bakanlar Kurulu ilgili yönetmeliği hiçbir zaman çıkarmadı. Dolayısıyla da NBŞ üretimi 267 bin tonluk kota ile devam ediyor. Cargill, AKP seçimler bitinceye kadar AKP’yi zora sokmamak için tam kapasite üretime geçmedi. AKP de açıkça anayasal sendikalaşma hakkının çiğnenmesine ve işçilerin haksız yere işten atılmasına göz yumdu.

Bu durum haklı olarak AKP’nin Cargill ile danışıklı dövüş içinde olduğu düşündürüyor. Bakanlar Kurulu yönetmelik çıkarmadığı müddetçe piyasa nişasta bazlı şekere boğulmaya devam edecek. Bu konuda AKP tüm ipleri elinde tutuyor. Zira Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu ile birlikte şeker kotalarını belirleme yetkisine sahip olan Şeker Kurulu’da bir KHK ile kapatılmış ve bu kurumların yetkileri Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na devredilmişti.

Şimdi arkadaşları kota gerekçesiyle haksız yere işten atılan Cargill işçileri, şeker pancarı üreticisi köylü ve NBŞ ile zehirlenmeye devam eden halk, bir açıklamayı hak ediyor. Özellikle de Bekir Bozdağ “hangi açıklamayı yapacak” merakla bekleniyor.